Q.1. ভাৰতৰ পৰিকল্পনা আয়োগৰ গঠন আৰু কাৰ্যাৱলী আলোচনা কৰা?
Ans: ভাৰতীয় অৰ্থনীতিৰ বিকাশৰ উদ্দেশ্যে 1950 চনৰ 15 মাৰ্চত পৰিকল্পনা আয়োগৰ গঠন কৰা হৈছিল। ই এটা অতি শক্তিশালী সংস্থা আছিল । পৰিকল্পনা আয়োগত এজন অধ্যক্ষ, এজন উপাধ্যক্ষ আৰু দহ জন সদস্য আছিল।
ভাৰতৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী পৰিকল্পনা আয়োগৰ অধ্যক্ষ।
এই আয়োগ সংসদৰ কোনো আইনৰ দ্বাৰা সৃষ্টি হোৱা নাই আৰু ই সাংবিধানিক ব্যৱস্থাৰ অন্তৰ্গতও নহয় । এই আয়োগ মন্ত্ৰীসভাৰ এটা সিদ্ধান্তৰ ভেটিত গঠিত হৈছিল। সেয়ে পৰিকল্পনা আয়োগক কেতিয়াবা সংবিধান বহির্ভূত (Extra Constitutional) সংগঠন বুলি কোৱা হয়।
পৰিকল্পনা আয়োগে ভাৰতৰ আধুনিকীকৰণ আৰু বিকাশৰ ক্ষেত্ৰত এক অতি তাৎপর্যপূর্ণ ভূমিকা গ্ৰহণ কৰিছিল ।
ইয়াৰ কিছুমান মূল ক্ষমতা আৰু কাৰ্যাৱলী তলত উল্লেখ কৰা হ’ল:
1. পঞ্চবাৰ্ষিক পৰিকল্পনা প্ৰণয়ন:
ভাৰতৰ অৰ্থনৈতিক আৰু সামাজিক উন্নয়নৰ বাবে বিস্তৃত পঞ্চবাৰ্ষিক পৰিকল্পনা প্ৰণয়নৰ দায়িত্ব পৰিকল্পনা আয়োগৰ দায়িত্বত আছিল। এই পৰিকল্পনাসমূহত দেশৰ উন্নয়নৰ লক্ষ্য আৰু কৌশলৰ ৰূপৰেখা দাঙি ধৰা হৈছিল।
২) সম্পদ আবণ্টন:
পঞ্চবাৰ্ষিক পৰিকল্পনাত নিৰ্ধাৰণ কৰা বিভিন্ন খণ্ড আৰু ৰাজ্যৰ মাজত বিত্তীয় সম্পদ আবণ্টন কৰাত ই গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছিল। পৰিকল্পনা আয়োগে ভাৰতৰ সামগ্রী (Material), পুঁজি আৰু মানৱ সম্পদ নিৰ্ধাৰণ কৰিছিল আৰু ৰাষ্ট্ৰখনৰ সম্পদসমূহৰ সুদক্ষ ব্যৱহাৰৰ বাবে পৰিকল্পনা প্রস্তুত কৰিছিল।
৩/ নীতিৰ পৰামৰ্শ:
আয়োগে চৰকাৰক বিভিন্ন অৰ্থনৈতিক আৰু সামাজিক বিষয়ত নীতিগত পৰামৰ্শ আগবঢ়ায়। ইয়াত কৃষি, উদ্যোগ, আন্তঃগাঁথনি, শিক্ষা, আৰু স্বাস্থ্যসেৱাৰ লগতে অন্যান্য বিষয়সমূহৰ ওপৰত পৰামৰ্শ দিয়া হৈছিল।
৪/ পৰ্যবেক্ষণ আৰু মূল্যায়ন:
আয়োগে বিভিন্ন উন্নয়নমূলক কাৰ্যসূচী আৰু প্ৰকল্পৰ অগ্ৰগতি নিৰীক্ষণ কৰিছিল আৰু ইয়াৰ প্ৰভাৱৰ মূল্যায়ন কৰিছিল। ইয়াৰ ফলত পৰিকল্পনাৰ লক্ষ্যত উপনীত হ’বলৈ প্ৰয়োজনীয় সালসলনি কৰাত সহায়ক হৈছিল।
৫) আন্তঃৰাজ্য সমন্বয়:
আয়োগে উন্নয়ন কাৰ্যসূচী ফলপ্ৰসূ ৰূপায়ণৰ বাবে ৰাজ্য আৰু কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চলসমূহৰ মাজত সহযোগিতা আৰু সমন্বয়ক প্ৰসাৰিত কৰিছিল।
৬) গৱেষণা আৰু তথ্য সংগ্ৰহ:
পৰিকল্পনা আয়োগে প্ৰমাণভিত্তিক নীতি প্ৰণয়নত সহায় কৰিবলৈ ভাৰতীয় অৰ্থনীতিৰ বিভিন্ন দিশৰ ওপৰত গৱেষণা আৰু তথ্য সংগ্ৰহ কৰিছিল।
৭/ পৰামৰ্শদাতা ভূমিকা:
আয়োগে চৰকাৰৰ পৰামৰ্শদাতা সংস্থা হিচাপে কাম কৰিছিল। অৰ্থনৈতিক আৰু সামাজিক উন্নয়নৰ বিষয়ত চৰকাৰক নিৰ্দেশনা প্ৰদান কৰিছিল।
মন কৰিবলগীয়া যে ভাৰতত পৰিকল্পনা আয়োগ এতিয়া নাই। ২০১৫ চনত ইয়াৰ ঠাইত দেশৰ উন্নয়ন পৰিকল্পনা আৰু নীতি প্ৰণয়নত এক সুকীয়া গাঁথনি আৰু ভূমিকা থকা নিতি আয়োগ (National Institution for Transforming India) গঠন কৰা হয়।
2. শ্বেত বা দুগ্ধ বিপ্লব (White Revolution) কি?
Ans: ১৯৭০-ৰ দশকত “অপাৰেশ্যন ফ্লাড” (Operation Flood) নামৰ আঁচনিৰ জৰিয়তে অধিক দুগ্ধ উৎপাদনৰ লক্ষ্য আগত ৰাখি দেশজুৰি দুগ্ধ উৎপাদনকাৰীসকলৰ মাজত এক আন্দোলনৰ সূচনা হৈছিল ।
গাখীৰৰ পৰা উৎপাদিত দ্রব্যক কেন্দ্ৰ কৰি হোৱা বাবেই ইয়াক শ্বেত বিপ্লৱ বা দুগ্ধ বিপ্লব বুলি জনা যায়।
এই বিপ্লৱ সূচনা হৈছিল গুজৰাটৰ আনন্দ নামৰ চহৰত আমূল (Amul) নামৰ দুগ্ধ পামৰ জৰিয়তে।
এই বিপ্লৱৰ অন্যতম নেতা হ’ল ভার্গিজ কুৰেইন (Verghese Kurein) আৰু এওঁক “ভাৰতবৰ্ষৰ “দুগ্ধ ব্যক্তি” নামেৰেও জনা যায়)
