1. মৰ্চা চৰকাৰ বুলিলে কি বুজা ।
Ans: যেতিয়া কোনো এটা নিৰ্বাচনত কোনো দলে একক সংখ্যা গৰিষ্ঠতা লাভ নকৰে তেতিয়া একে নীতি আৰু আদৰ্শত বিশ্বাসী কিছুমান দল একেলগ হৈ চৰকাৰ গঠন কৰে ।এনে চৰকাৰক মৰ্চা চৰকাৰ বোলে।
2. মৰ্চা চৰকাৰৰ বৈশিষ্ট্য আলোচনা কৰা ।
Ans: ভাৰতৰ মৰ্চা চৰকাৰৰ কেইটামান উল্লেখনীয় বৈশিষ্ট্য তলত আলোচনা কৰা হ’ল।
১। অস্থিৰতাপূর্ণ মৰ্চা : মৰ্চা চৰকাৰসমূহ সাধাৰণতে অস্থিৰতাপূর্ণ। ভাৰতত, বিশেষকৈ কেন্দ্ৰত অধিকাংশ মৰ্চা চৰকাৰে ব্যৰ্থ হৈছে। মৰ্চা চৰকাৰত আভ্যন্তৰীণ কন্দল এক সাধাৰণ ঘটনা। এই আভ্যন্তৰীণ সংঘাতে মৰ্চা চৰকাৰৰ সুস্থিৰতাত বাধাৰ সৃষ্টি কৰে।
২। কংগ্রেছৰ বিৰোধিতাঃ ভাৰতত মৰ্চা চৰকাৰৰ উদ্ভৱ হৈছিল কংগ্ৰেছ দলক ক্ষমতাচ্যুত কৰাৰ উদ্দেশ্যে। বিৰোধী দলসমূহে সম্মিলিতভাৱে কংগ্রেছক প্ৰতিৰোধ কৰাত সফলতাও লাভ কৰিছে। অৱশ্যে পিছলৈ কংগ্রেছ দলেও মৰ্চা ৰাজনীতিত প্ৰৱেশ কৰে।
৩। ৰাজনৈতিক সুবিধাবাদ: মৰ্চা চৰকাৰ গঠনৰ সবাতোকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কাৰকটো হ’ল ৰাজনৈতিক সুবিধাবাদ। ৰাজনৈতিক দলসমূহে মৰ্চা চৰকাৰ গঠনৰ নিজৰ নিজৰ স্বাৰ্থ পূৰণৰ চেষ্টা কৰে। বিভিন্ন মৰ্চা চৰকাৰত অংশগ্রহণক কেন্দ্ৰ কৰি ৰাজনৈতিক দৰ-দাম চলে।
৪। অ-নীতিগত মিত্রতা: ভাৰতত মৰ্চা চৰকাৰ গঠনৰ ক্ষেত্ৰত মতাদর্শগত দিশটোক যথোচিত গুৰুত্ব প্ৰদান কৰাৰ পৰিবৰ্তে পৰিস্থিতিগত দিশটোকহে অধিক গুৰুত্ব দিয়া হয়। নীতিগত দিশটোৰ প্রতি যথোচিত গুৰুত্ব প্রদান নকৰাৰ ফলস্বৰূপে আভ্যন্তৰীণ সংঘাত অধিক পৰিমাণে ভাৰতৰ মৰ্চা চৰকাৰত পৰিলক্ষিত হয়।
৫) দুৰ্বল চৰকাৰ: মৰ্চা চৰকাৰ সাধাৰণতে দুৰ্বল হয় । কিয়নো চৰকাৰে অংশ গ্ৰহণকাৰী সকলো দলকে সন্তুষ্ট ৰাখিবলগীয়া হোৱাৰ বাবে এই চৰকাৰে কোনো বিষয়তে দৃঢ়তাৰে আগবাঢ়িব নোৱাৰে ।
Q. ভাৰতত মৰ্চা চৰকাৰ বা মৰ্চা যুগ আৰম্ভ হোৱাৰ চাৰিটা কাৰণ লিখা?
Answer: বছৰ বছৰ ধৰি ভাৰতত বিভিন্ন কাৰণত মৰ্চা চৰকাৰ গঠন হৈ আহিছে। ইয়াত চাৰিটা সাধাৰণ কাৰণ উল্লেখ কৰা হল:
1. বৈচিত্ৰময় ৰাজনৈতিক পৰিৱেশঃ
ভাৰতত বহুদলীয় ৰাজনৈতিক ব্যৱস্থা আছে য’ত আঞ্চলিক আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় দলৰ বৈচিত্ৰ্যপূৰ্ণ পৰিসৰ আছে। একক প্ৰভাৱশালী দলৰ অনুপস্থিতিত সংসদত সংখ্যাগৰিষ্ঠতা লাভ কৰিবলৈ প্ৰায়ে মিত্ৰজোঁটৰ প্ৰয়োজন হয়।
2. ক্ষমতাশালী আঞ্চলিক দলৰ আত্মপ্ৰকাশ :
আঞ্চলিক দলসমূহে প্ৰায়ে নিৰ্দিষ্ট ৰাজ্যসমূহত উল্লেখযোগ্য প্ৰভাৱ বিস্তাৰ কৰে। এই দলসমূহৰ সৈতে মিত্ৰতা গঠন কৰিলে ৰাষ্ট্ৰীয় দলসমূহে এনে অঞ্চলত ভৰি দিব পাৰে য’ত তেওঁলোকৰ নিজাববীয়াকৈ শক্তিশালী সমৰ্থন নাথাকিবও পাৰে।
3. নিৰ্বাচনী সমীকৰণ:
ভাৰতৰ নিৰ্বাচনী ব্যৱস্থা “প্ৰথম স্থান লাভ কৰিলেই জয়ী হোৱা” পদ্ধতিৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি গঢ় লৈ উঠিছে।
প্ৰথম স্থান লাভ কৰিলেই জয়ী হোৱা নিৰ্বাচনী ব্যৱস্থাত এটা দলে একক সংখ্যাগৰিষ্ঠতা লাভ কৰাটো সদায় সম্ভৱ নহয়। এনে ক্ষেত্ৰত বিভিন্ন দলে লাভ কৰা আসনসমূহ একত্ৰিত কৰি সংখ্যাগৰিষ্ঠতাৰ সৃষ্টি কৰি মিত্ৰজোঁট গঠন কৰাটো অতি প্ৰয়োজনীয় বুলি বিবেচিত হৈছে ।
4. মতাদৰ্শগত পাৰ্থক্যঃ
কেতিয়াবা ভিন্ন মতাদৰ্শৰ দলসমূহে একত্ৰিত হৈ উল্লেখযোগ্যভাৱে বিপৰীতমুখী দৃষ্টিভংগী থকা দল এটাক ক্ষমতালৈ অহাত বাধা দিয়াৰ কৌশলগত পদক্ষেপ হিচাপে মিত্ৰজোঁটৰ চৰকাৰ গঠন কৰে।
ৰাজনৈতিক স্থিতিশীলতা বজাই ৰখা আৰু উগ্ৰ বা চৰম মতাদৰ্শই নিয়ন্ত্ৰণ লাভ কৰাত বাধা দিয়াৰ বাবে এই পন্থা গ্ৰহণ কৰা পৰিলক্ষিত হয়।
এনেদৰেই সামগ্ৰিকভাৱে দেশৰ বৈচিত্ৰ্যপূৰ্ণ ৰাজনৈতিক পৰিৱেশ, আঞ্চলিক গতিশীলতা, নিৰ্বাচনী ব্যৱস্থা, আৰু জটিল আৰু বহুত্ববাদী সমাজ ব্যৱস্থাৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত ভাৰতত মৰ্চা চৰকাৰৰ আৰম্ভ হয়।
